Przedszkole i rodzina to dwa środowiska, które w szczególny sposób oddziałują na dziecko. Skuteczność tego oddziaływania uwarunkowana jest wzajemnym i ścisłym współdziałaniem.
Współdziałanie nauczycieli i rodziców jest jednym z istotnych czynników prawidłowego działania przedszkola i rodziny, warunkuje harmonijny rozwój dzieci. Daje szansę ciągłego doskonalenia się nauczycieli i rodziców, jako wychowawców odpowiedzialnych za wielostronny rozwój dzieci. Właściwa, pełna współpraca przedszkola z rodzicami powinna prowadzić do zintegrowania działań dydaktyczno – wychowawczych.
Od chwili przekroczenia przez dziecko progu przedszkola – cel pracy pedagogicznej placówki i cel rodziny powinien być wspólny. Z wychowawczego punktu widzenia jest pożądane, aby te dwa najważniejsze ogniwa działały wspólnie, wzajemnie się uzupełniając. Tylko wtedy istnieje szansa uformowania dobrego, mądrego i wrażliwego, młodego człowieka.
Środowisko rodzinne, jako pierwsze i najważniejsze, w sposób dominujący wpływa na rozwój dziecka, stąd konieczne jest poznanie warunków domowych oraz systemu wychowawczego rodziny, jak również ujednolicenie oddziaływań wychowawczych przedszkola i domu. Zadaniem wychowawcy jest pomoc, wspieranie i troska o spójność wysiłków wychowawczych domu i przedszkola oraz pomoc dziecku w pokonywaniu trudności w procesie rozwoju. Nie chodzi tu tylko o doskonalenie działań wychowawczych jedynie w stosunku do dzieci tzw. trudnych, czy zaistniałych w grupie sytuacji konfliktowych; grupa przedszkolna to zbiór indywidualnych osób o niejednakowych możliwościach i potrzebach - stosowane w praktyce różnorodne formy współpracy nauczycieli i rodziców dotyczą spraw związanych z wychowaniem wszystkich dzieci bez wyjątku. Są to codzienne oddziaływania i domu, i przedszkola i przysługuje im taka sama ranga jak zajęciom dydaktycznym, których celowości nikt nie kwestionuje.
Bardzo ważną formą współpracy są spotkania indywidualne z rodzicami, podczas których, nauczyciel posiadający dokładne informacje o potrzebach rozwojowych dziecka może przekazać swoje spostrzeżenia i rzetelną wiedzę o jego stanie emocjonalnym, zainteresowaniach, zdolnościach, sukcesach i problemach. Rodzic jest dla nauczyciela „ kopalnią wiedzy ” o dziecku- jego dotychczasowym rozwoju i aktualnych problemach wychowawczych i zdrowotnych, którą może wykorzystać w indywidualnej pracy z dzieckiem. Poprawnie przebiegająca rozmowa może przynieść obu stronom duże korzyści np. pogłębić zaufanie rodziców, czy opiekunów do nauczycieli i odwrotnie, łagodzić u rodziców napięcia spowodowane trudnościami w wychowaniu dziecka, przełamywać uczucie niepewności i osamotnienia u rodziców w procesie wychowawczym, ograniczać błędy wychowawcze rodziców i nauczycieli, pomóc w bardziej jednolitym i zwartym oddziaływaniu wychowawczym przedszkola i domu.
Współpraca przedszkola z rodzicami może odbywać się także poprzez następujące formy :
– Zebrania grupowe - mogą dotyczyć zaplanowanego wcześniej tematu zgłoszonego przez rodziców, mogą mieć formę informacyjną o osiągnięciach dzieci, planowanych działaniach, mogą być okazją dla rodziców do podzielenia się swoimi spostrzeżeniami, wątpliwościami, oraz okazją do wspólnego szukania efektywnych rozwiązań wychowawczych w grupie.
– Festyny i imprezy okolicznościowe – są okazją do łączenia rodziców do pracy wychowawczo – dydaktycznej z dzieckiem. Swobodna atmosfera, panująca w trakcie tych imprez oraz obecność nauczyciela razem z rodzicami , daje dzieciom poczucie przynależności do wspólnoty przedszkolnej. Festyny dają też możliwość bliższego poznania rodziców i nauczycieli , dzięki czemu znacznie łatwiej nawiązać rozmowy na trudne tematy w ciągu roku szkolnego.
– Uroczystości przedszkolne – dają okazję do zintegrowania się, są doskonałym sposobem do pogłębienia więzi emocjonalnych rodziców i dzieci oraz okazją do swobodnych rozmów rodziców z nauczycielami.
– Wspólne zajęcia dzieci, nauczycieli i rodziców - są sposobem przybliżania rodzicom pracy z dziećmi. Wspólne zajęcia z udziałem dzieci i ich rodziców dają też możliwość wspólnych działań, pozwalają na osiągnięcie wspólnego sukcesu i zachęcają do wzajemnej współpracy ( nauczycieli i rodziców )
– Wystawianie bajek dla dzieci w wykonaniu rodziców i nauczycieli – jest to niekonwencjonalna forma współpracy z rodzicami, lecz pozwalająca na przełamanie bariery nieufności i bierności ze strony rodziców, pozwalająca na zdobywanie ich zaufania i nabywania nowych doświadczeń.
– Organizowanie szkoleń i zebrań w formie warsztatowej.
Aby współpraca przedszkola z rodzicami i opiekunami dzieci układała się jak najlepiej, zarówno jedna jak i druga strona, powinna kierować się pewnymi zasadami. Należą do nich:
Zasada pozytywnej motywacji mówi, że ważnym warunkiem skutecznej współpracy wychowawców i rodziców jest całkowicie dobrowolny w nim udział. Chodzi o to aby, wszyscy byli świadomi współpracy, jak również korzyści z nią związanych.
Zasada partnerstwa podkreśla równorzędne prawa i obowiązki wychowawców i rodziców. Chodzi o to, aby żadna ze stron nie czuła się mniej wartościowa od drugiej, aby tworzyły rodzaj wspólnoty, której członkowie mają w miarę jednakowy udział w podejmowaniu decyzji i razem ponoszą odpowiedzialność za wprowadzenie ich w życie.
Zasada jedności oddziaływań przypomina o konieczności realizowania przez wychowawców i opiekunów dziecka zgodnych celów w pracy wychowawczej. Oprócz zgodności celów ważne jest także uzgadnianie metod i form oddziaływań.
Zasada systematycznej współpracy ukazuje potrzebę czynnego i stałego zaangażowania się w wykonywanie zadań inicjowanych i organizowanych podczas współdziałania wychowawców i rodziców.
Kluczowym zadaniem przedszkola jest wzmacnianie uczuciowych więzi między dzieckiem a jego rodzicami, budzenie zainteresowania rodziców światem dziecięcych przeżyć, a więc także tym wszystkim, co dzieje się w przedszkolu, które wprowadza dziecko w życie społeczne, kształtujące postawy jego charakteru, wzbudza zaciekawienie przyrodą, sztuką, pobudza wyobraźnię i potrzebę tworzenia. Swoje cele wychowawcze osiąga przedszkole stawiając i oczekując od rodziców spełnienia różnych wymagań i zadań. Inicjuje ich zamierzenia pedagogiczne związane np. z wdrożeniem do pomocy w drobnych pracach domowych.
Cały proces wychowawczo- dydaktyczny jest tym skuteczniejszy, im mocniej opiera się na współdziałaniu nauczycieli, rodziców i opiekunów dzieci.
Rodzice jako partnerzy mają prawo wyrażać opinie i oceniać działalność placówki, oczekując spełnienia potrzeb i oczekiwań zarówno własnych, jak i dziecka.
Nauczyciele i wychowawcy powinni potrzeby te i oczekiwania spokojnie analizować i poszukiwać ciekawych form i propozycji zaspokojenia tychże oczekiwań. Gotowość nauczycieli do wspólnego z rodzicami rozwiązywania problemów, tworzenie klimatu wzajemnego zaufania , bezpieczeństwa, ciepłej i przyjaznej atmosfery sprzyja wzajemnemu poznawaniu się, wyzwalaniu inicjatyw, pozyskaniu rodziców jako sojuszników przedszkola.
Na właściwe zorganizowanie współpracy przedszkola z rodzicami wpływ ma życzliwy i partnerski stosunek nauczycieli i rodziców oraz wzajemne zrozumienie. Dobrze zorganizowana współpraca przedszkola z rodzicami jest jednym z istotnych czynników osiągania przez przedszkole dobrych wyników w pracy opiekuńczej i wychowawczo – dydaktycznej oraz przyczynia się do niwelowania wielu problemów w domu. W każdej placówce przedszkolnej wśród rodziców znajdują się tacy, którzy żywo zainteresowani wychowaniem swych dzieci sami dążą do nawiązania jak najbliższych kontaktów z nauczycielem. Są jednak i tacy, którzy tych kontaktów unikają. Niezależnie od inicjatywy rodziców, każdy nauczyciel musi zabiegać o porozumienie się z nimi dla dobra dzieci, które wspólnie wychowuje dom i przedszkole.
Współpracy przedszkola z domem rodzinnym powinna towarzyszyć troska o przyszłe losy dziecka, o zaspokojenie jego aktualnych różnorodnych potrzeb i jego wychowanie
W związku z powyższym pragnieniem jest, aby rodzice i nauczyciele łączyli swoje serca i siły w procesie dydaktyczno – wychowawczym i aby ich działania uzupełniały się dla dobra dziecka.
Literatura:
- Kwiatkowska M.( red.), Podstawy pedagogiki przedszkolnej, WSiP, Warszawa1985
- Sobocki M., Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania, Nasza Księgarnia, Warszawa 1985
- Nowosad I., Nauczyciele i rodzice w edukacji przedszkolnej, „Wychowanie przedszkolne”, 1988, nr3
- Potręć A., Pomagajmy sobie nawzajem, „Wychowanie przedszkolne”,2000, nr3
- Radziwiłł A., O współdziałaniu między szkołą a domem, WSiP, Warszawa 1975
- Stefaniak H., O tworzeniu więzi między rodzicami a nauczycielami, „Wychowanie w przedszkolu”,1999, nr9